|
| на Главную |
УРОК 55.1. Повелительное наклонение: 3 лицо единственного и множественного числа5.2. Прошедшее время (прошедшее категорическое время на -dı) 5.3. Сочетание глагола и инфинитива 5.4. Словообразовательный аффикс -sel (ударный) 5.5. Словообразовательный аффикс -ış (ударный) Повелительное наклонение: 3 лицо единственного и множественного числа
5.2. Прошедшее время (прошедшее категорическое время на -dı)Употребляется всегда, когда речь идет об однократном действии в прошлом.I. ОБРАЗОВАНИЕОбразуется посредством присоединения к основе глагола ударных личных аффиксов прошедшего времени:
1) Личные аффиксы 3-го лица ед. и множ. числа, начинающиеся с d, присоединяются к слову, оканчивающемуся на гласную или звонкую согласную. Аффиксы, начинающиеся с t, присоединяются к слову, оканчивающемуся на глухую согласную. ÖrneklerCumartesi günü master diplomasını aldım. — В субботу я получил диплом мастера.Dün iki kilo et aldın. — Вчера ты купила 2 килограмма мяса. O dün çok para getirdi. — Он вчера принес много денег. Dün sinemaya gittik. — Мы вчера ходили в кино. Dün pastamı yediniz. — Вчера вы съели мой торт. (Onlar) dün kitap okudular. — Они вчера читали книгу. II. ОТРИЦАНИЕОбразуется по следующей схеме: основа глагола + аффикс отрицания на глаголах -mA (см. пункт 1.7) + личный аффикс прошедшего времени. Ударение в данном случае падает на последний слог основы глагола.ÖrnekBunu istemedim. — Я этого не хотел.III. ВОПРОСОбразуется по следующей схеме: основа глагола + личный аффикс прошедшего времени + частица mI (см. пункт 2.3 о частице mI). Ударение в данном случае падает на личный аффикс прошедшего времени.ÖrnekBunu yaptın mı? — Ты это сделал?5.3. Сочетание глагола и инфинитиваİstemek — единственный глагол, перед которым инфинитив употребляется без падежа. Перед всеми остальными глаголами инфинитив как правило употребляется в винительном (или, в соответствии с правилами, в другом, например, дательном) падеже.Örnekleristemek — хотеть (без падежа): Kahve içmek istiyorum. — Я хочу выпить кофе.-I sevmek — любить (вин. падеж): Ben çalışmağı seviyorum. — Я люблю работать. -DAn hoşlanmak — нравиться (исх. падеж): (Ben) müzik dinlemekten hoşlanıyorum. -A karar vermek — принимать решение (дат. падеж): Bu gazeteyi almaya karar verdim. — Я решила купить эту газету. NB: При присоединении падежа последняя согласная k аффикса инфинитива -mAk может меняться или на ğ (в соответствии с правилами озвончения согласных, см. пункт 2.2) или на y: çalışmak -> çalışmağı / çalışmayı almak -> almağa / almaya Второй вариант (с y) предпочтительнее. 5.4. Словообразовательный аффикс -sel (ударный)Аффикс -sel служит для образования прилагательного от существительного. Аффикс не подчиняется закону гармонии гласных.Örneklerbitki -> bitkisel (растение -> растительный)kent -> kentsel (город -> городской) 5.5. Словообразовательный аффикс -ış (ударный)Аффикс -Iş служит для образования существительного от основы глагола. Имеет 4 варианта: -ış/-iş/-uş/-üş в зависимости от того, какая гласная расположена в последнем слоге основы слова.
Örneklerçıkmak: çık -> çıkış (выйти, выехать -> выход, выхождение)gitmek: git -> gidiş (идти, уйти -> уход, отъезд) bulmak: bul -> buluş (найти, обнаружить -> нахождение) dönmek: dön -> dönüş (возвращаться -> возвращение) ДОМАШНЕЕ ЗАДАНИЕ5.1. Перевод с русского на турецкий5.2. Словарь к заданию 5.3. Ответы 5.4. Диалог: Kasapta 5.5. Словарь к диалогу Kasapta 5.6. Диалог: İstanbul-Ankara treni 5.7. Словарь к диалогу İstanbul-Ankara treni 5.8. Текст: Başlangıç 5.9. Словарь к тексту Başlangıç 5.10. Текст: İstanbul 5.11. Словарь к тексту İstanbul 5.1. Перевод с русского на турецкийВсе падежи, 2-аффиксный изафет, обозначение ровных часов, сочетание глаголов с инфинитивами, аффиксы принадлежности.Вот Али. Он доктор. Он работает в аптеке (больнице). Каждый день он ходит на работу. Это здание — аптека. В этом здании 5 этажей. То дом Али. Аптека находится далеко от дома Али. Али идет по этой улице. На этой улице много машин. Сегодня Али много работает. В аптеке сидят много больных. Али пишет какой-то документ. Али дает больному лекарство. Больной берет бумагу и выходит из аптеки. В 2 часа Али идет в столовую, там он ест утку и картофель, пьет кофе с молоком и 2 кусочками сахара. Кофе ему очень нравится. Потом Али идет на рынок. Там он покупает яблоки, персики и виноград. В 4 часа Али готовит (делает) лекарства. В 7 часов Али возвращается домой. Дома его мать готовит еду. После ужина Али смотрит немного телевизор и читает толстую книгу. Завтра он продолжит читать эту книгу, так как завтра воскресенье и Али не работает, он отдыхает. 5.2. Словарь к заданию
5.3. Ответыİşte Ali. O doktor. Eczanede çalışıyor. Her gün işine gidiyor. Bu bina Ali'nin evi. Eczane Ali'nin evinden uzak. Ali bu sokakta gidiyor. Bu sokakta çok araba var.Bugün Ali çok çalışıyor. Eczanede çok hasta oturuyor. Ali bir belge yazıyor. Ali hastaya ilaç veriyor. Hasta bir kâğıt alıyor ve eczaneden çıkıyor. Saat ikide Ali lokantaya gidiyor, orada ördek ve patates yiyor, sütlü ve iki şeker kahve içiyor. O kahve(yi) çok beğeniyor. Sonra Ali pazara gidiyor. Oradan elma, şeftali ve üzüm alıyor. Saat dörtte Ali ilaç yapıyor. Saat yedide Ali eve dönüyor. Annesi evde yemek yapıyor. Akşam yemeğiden sonra Ali biraz televizyon seyrediyor ve kalın bir kitap okuyor. Yarın bu kitabı okumaya devam ediyor çünkü yarın Pazar günü ve Ali çalışmıyor, dinleniyor. 5.4. Диалог: Kasapta
5.5. Словарь к диалогу Kasapta
5.6. Диалог: İstanbul-Ankara treni
5.7. Словарь к диалогу İstanbul-Ankara treni
5.8. Текст: BaşlangıçBenim bir arkadaşım var. Onun adı İvan. O yirmi altı yaşında. İvan işadamı, bunun için o her gün çok çalışıyor. İvan çok çalışkan, her gün 10 saat çalışıyor, tatile gitmiyor bunun için çok para kazanıyor. İvan Moskova'da oturuyor. İşi merkezde bulunuyor. İvan her gün erken kalkıyor çünkü iş çok erken başlıyor.İvan birçok yabancı diller konuşuyor. Mesela (örneğin), İngilizce, Fransızca. Şimdi İvan Türkçe öğreniyor. Türkçe kolay değil. Bunun için İvan her gün bir şey öğreniyor. İvan haftada iki defa Türkçe derslere gidiyor. İvan'a Türkçe iş için lazım (gerekli). İvan her yıl Türkiye'ye gidiyor. Her defa Türkiye'de Türkçe pratik yapıyor. İvan çok meşgul. Ama arasıra restoranlara gidiyor. Restorana yalnız gitmeyi sevmiyor. İvan'ın kız arkadaşı var. Adı Svetlana. İvan onu her zaman restorana davet ediyor. İvan en çok balık restoranına gitmeyi seviyor. Özellikle İstanbul balık restoranlarını çok seviyor. Bu restoranlarda çeşit çeşit balık var. Balık her zaman taze. Restoranlar deniz kenarında. Fiyatlar yüksek değil. Gelecekte İvan Moskova'da bir balık restorana açmak istiyor. Bu çok güzel bir fikir çünkü Moskova'da balık restoranları çok az ve orada balık çok pahalı. İvan'ın bir köpeği var. Adı Kuzya. İvan köpeği çok seviyor. Her akşam köpeğe süt ve et veriyor, köpeğe balık vermiyor çünkü balıkta kılçık var. 5.9. Словарь к тексту Başlangıç
5.10. Текст: İstanbulНастоящее время на -yor, 1, 2 изафет, притяжательные окончания, союзы.İstanbul çok büyük bir şehir. Orada yaklaşık 10 milyon kişi yaşıyor. İstanbul çok ilginç bir şehir çünkü iki kısımdan ibaret – Avrupa kısmı ve Asya kısmı bunun için biz İstanbul’a dünyanın merkezi diyoruz. Avrupa ve Asya kısımları arasında çok köprü var ama yine de bir kısımdan öbür kısma geçmek oldukça zordur, özellikle sabahları ve akşamları çünkü o zaman herkes ya işe gidiyor ya da işten çıkıyor. Genelde İstanbul’da çok ciddi trafik problemleri var. Otobüsler vaktinde gelmiyor ve çok kalabalık oluyor bunun için insanlar özel arabaları tercih ediyorlar. Ama şimdi İstanbul’da artık metro var. İstanbul deniz bir şehridir. İstanbul’da iki deniz var – Kara deniz ve Marmara denizi. Marmara denizi çok ilginçtir çünkü o sadece Türkiye’ye aittir yani bu Türkıye’nin iç denizi. İstanbul tarihi bir şehir çünkü eskiden beri vardır. Bunun için İstanbul’da çok güzel saraylar ve müzeler var. İstanbul’da iki kültür mirası vardır – Kıristiyan ve İslam bunun için hem Kıristiyan kiliseleri var hem de İslam camileri. Anasofya, Mavicamii görmek için İstanbul’a bütün dünyadan turistler geliyor. İstanbul alış veriş cenneti. Her köşede küçük dükkanlar var, oradan turistler çeşit çeşit hediyeler alıyorlar. En popüler hediye boncuklardır. İstanbul çok canlı bir şehir, gündüz gece yaşıyor. Gece saat ikide bile merkez sokakları kalabalık. İstanbul’un en meşhur sokağı İstiklal caddesi. Orada her zaman çok kişi dolaşıyor yani İstiklal caddesi bizim Arbat sokağımız gibidir. İstanbul çok çekici bir şehir. Herkes oraya dönmek istiyor. 5.11. Словарь к тексту İstanbul
|
|||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||